Dendermonde – Indiaan, Mars en Goliath zijn de vaste waarden en de echte helden van de jaarlijkse reuzenommegang Katuit. Zij maken sinds het midden van de 15de eeuw deel uit van de ommegangen en de volksfeesten in Dendermonde.
 | Reus GOLIATH van de Kruisboogschuttersgilde ‘St.-Joris’ hoogte : 4,00 meter |
 | Reus INDIAAN van de Handboogschuttersgilde ‘St.-Sebastiaan’ hoogte : 4,45 meter |
 | Reus MARS van de Kolveniersgilde ‘St.-Andries’ hoogte : 3,70 meter |
Van processie tot reuzenommegang
Zoals de meeste historische ommegangen is de Dendermondse reuzenommegang ontstaan uit een processie. ‘Katuit’ markeerde vroeger het einde van de Dendermondse zomerkermis, die op zijn beurt verbonden was met het kerkwijdingfeest van de Onze-Lieve-Vrouwekerk (11e eeuw) op de feestdag van Sint-Jan-Onthoofding (29 augustus).
In het midden van de 15e eeuw waren de drie Gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath een verworvenheid geworden in de ommegangen en de volksfeesten. Sedert 1522, na een beslissing van de bisschop van Kamerijk, viel de reuzenommegang op de donderdag na de vierde zondag van augustus (wat soms ook 1 september kon opleveren). In 2005 werd gekozen voor een nieuwe datumbepaling: de laatste donderdag van augustus.
Aanvankelijk een eenvoudige optocht
Tot in de jaren 1960 bleef de reuzenommegang een zeer eenvoudige optocht. De drie Gildereuzen, die toen nog gestald waren in het “Groenselhuis” naast de Vismijn, werden in de namiddag van de Vlasmarkt naar de Grote Markt gebracht en tentoongesteld voor het toenmalige politiebureau aan het stadhuis. Daarna volgde een optocht langs verschillende kroegen in de stad. De begeleiding van de reuzen, elk voorzien van twee dragers, beperkte zich tot twee trommelaars, twee politieagenten en enkele fakkeldragers.
Eerste grote vernieuwing in 1967
In 1967 werd het initiatief genomen om Katuit te herwaarderen en om rond de drie Gildereuzen een echte ommegang te bouwen. Onder impuls van regisseur Franki Hervent kwam er in 1968 een eerste grote vernieuwing, toen de trommelaars – als begeleiders van de reuzen – vervangen werden door de Harmonie van de Katholieke Burgerskring.
Opeens stelde men vast dat de reuzendragers hun kunstige danspassen veel beter konden uitvoeren op de harmoniemuziek van het ‘Ros Beiaard’ en ‘Ons Banier’. Het jaar nadien werden de harmonie en de fakkeldragers voorzien van middeleeuwse kostumering. Katuit was voorgoed herboren.
In het begin van de jaren 1970 werden ter gelegenheid van Katuit verschillende wagenspelen opgevoerd met medewerking van de Dendermondse toneelgezelschappen. Later werden dit mimespelen en optredens van kunstgroepen zoals Vredon, Fro en Incar.
Ros Beiaardommegang zorgt voor extra impuls
Het is pas midden de jaren ’70, met de realisatie van de Ros Beiaardommegang 1975 als extra impuls, dat Katuit echt ‘groot’ wordt en in omvang toeneemt. De reuzen worden omringd door fakkeldragers, hellebaardiers, harmonieën, gildegroepen, vendeliers, ruiters, knaptanden en kopvleesdragers.
Vanaf 1977 deden de eerste praalwagens hun intrede. Van dan af werd de ommegang van jaar tot jaar uitgebreid met volkse of historische taferelen. Er werd wel zorg voor gedragen dat de reuzen steeds de hoofdrolspelers bleven.
In de voorbije tien jaar werd Katuit nogmaals uitgebreid en vernieuwd, met onder meer een hele reeks nieuwe aantrekkelijke praalwagens en tal van nieuwe en vernieuwende taferelen. Door de inbreng van toneelgezelschappen en professionele straatartiesten en het inlassen van speciale effecten, is ook de kwaliteit van de ommegang er de laatste jaren sterk op vooruit gegaan.
40 jaar Katuit
2006 was een nieuw schakelmoment. 40 jaar Katuit werd op een bijzondere manier gevierd. Niet alleen aan de stoet zelf werd nog meer aandacht besteed. Van dan af wordt ook op de Grote Markt een kwalitatief hoogstaand afwachtingsprogramma geserveerd.
In 2008 werd 50 jaar Expo ’58 herdacht, met opnieuw een hele reeks nieuwe taferelen en praalwagens. De Ros Beiaardommegang 2010 vormde de inspiratie voor de Katuiten van 2009 (vooruitblik) en 2010 (terugblik). Ter gelegenheid van de 45ste editie vorig jaar onderging Katuit opnieuw een kleine metamorfose.
Ook de editie 2012 bevat een hele reeks nieuwe praalwagens en taferelen. Zo blijft deze eeuwenoude stoet tot op de dag van vandaag springlevend.
3 reacties
In dit art. staan enkele onwaarheden die jullie door onwetenden ter kennis werden gebracht. In de jaren 50/60, vertrok de optocht van de reuzen aan het stadsmagazijn Vlasmarkt, rond 1330 uur. Onder begeleiding van 2 Politiemensen, drie trommelaars en enkele knaptanden werd een tocht aangevat langsheen de straten van de Stad, waarbij zelfs het kleine straatje, Weldadigheidsstraat, niet vergeten werd. Aangekomen op de Grote Markt, rond 1830 uur, werden de reuzen aldaar opgesteld voor het stadhuis ter bezichtiging. Onderwijl gingen de dragers wat eten. Om 2000 uur, werd opnieuw gestart met een ommegang, de omloop gelijkend op de huidige stoet. De reuzen werden nu ook vergezeld door fakkeldragers, de brandende fakkels gaven een mysterieus zicht aan de reuzen, in de donkere straten, de openbare verlichtuing werd uitgeschakeld, die zich al dansend een weg baanden door de Stad. Dan was er vuurwerk, terwijl kregen de dragers een half uurtje rust.
Na het vuurwerk werden de reuzen naar hun rustplaats gedragen, gedanst, onder het gejoel van een begeleidende massa. Wij kunnen getuigen, als oud drager, dat het geen pretje was, enkel op het ritme van de trommelaars en terend op het applaus van de kijkers om meer dan 4 uren in de namiddag en nog eens 3 uren ongeveer in de avond, met de reuzen al dansend door de stad te trekken. Er was enkel begeleiding van een harmonie juist voor het vuurwerk, waar een concert gegeven werd en vervolgens bij het binnen brengen van de reuzen. In 1967 werd de ommegang dan aangepast en naar een hoger niveau gebracht. De ommegang is momenteel mooi, maar heeft ingeboet aan beleving. Alles moet met haast en spoed gebeuren, hierbij dikwijls vergetend dat de reuzen het middelpunt moeten blijven van deze stoet en de stoet in functie van de reuzen moet staan.Groetjes.
Kan niet anders dan Louis Scholliers gelijk geven. De tocht van de reuzen in een donkere stad had iets mysterieus. Men sprak ook niet van reuzen maar van de “gruête mannen”. Toen waren het niet alleen “dragers”, neen zij dansten, tot groot genoegen van de omstaanders, die meestal een eind meeliepen met hun gruête mannen. Zalige tijd!
In mijn betoog van 13 juni 2013 vergaten we nog ten onrechte de fakkeldragers die tijdens de avond de reuzen vergezelden. Vandaag de dag, ommegang aug 2014, merkten wij dat de oude gewoonten nog steeds intact zijn. Het gedeelte met de reuzen volgde het eerste deel van de stoet op respectabele afstand, er ontstaat ” een gat ” tussen de beide delen. De reuzen moeten de ganse stoet bijna lopen om de boel enigszins te redden. Het is bijlange na niet meer zo het hart en gemoed rakend, zoals vroeger, toen alles nog rustig zijn gang kon gaan. Misschien kan men de verantwoordelijken voor de stoet eens belasten met een zak zand van enkele tientallen kilogram in de nek en hen voorop laten lopen een ganse stoet lang, zodat ze eens ervaren hoe moeilijk dit is. Zij moeten er zelfs niet mee te dansen. Wel een dikke proficiat aan alle dragers van de reuzen. Nog even opmerken, met de drie reuzen niet te dicht op elkaar gaan lopen, dit komt het spektakel zeker niet ten goede. Grts.